İdrar Kaçırma

Mesane, böbreklerden gelen idrarın biriktiği yerdir. Erkeklerde bağırsakların önünde bayanlarda ise rahmin altında yer alır. Böbreklerden gelen idrar yavaş yavaş mesaneye dolmaya başlar. Bu işlem sırasında beyine sinyal gider ve beyin mesanenin kasılmasını engelleyecek ve idrar tutmayı sağlayacak olan sinyali gönderir. Mesanede biriken idrar kişiyi zorlayacak konuma geldiğinde beyin tuvalete gitmek için kişiyi uyarır. Böylece kişi tuvalete gidip mesane torbasının boşalmasını sağlar. Normal bireylerde mesanede 350 ile 500 ml arasında idrar birikebilir.

 

İdrar birikirken mesane elastik olduğundan genişlemeye başlar, bu sayede mesane içerisinde basınç artışı olmaz, böbreklerden gelen idrar rahatlıkla mesaneye girebilir. Ayrıca, mesanenin hemen altında idrar tutmaya yarayan ve devamlı kasılı olarak duran kaslar idrar torbasında biriken idrarın kaçmasına engel olur. Kadınlarda anatomik olarak idrar borusu erkeklere göre daha kısadır. Kadınlarda salgılanan bazı hormonlar idrar borusuna (üretra) destek sağlar. İdrar yaparken mesane bir miktar aşağı doğru hareket eder.

 

Kadının istem dışı idrar kaçırması medikal, hijyenik ve sosyal bir problemdir. Bu problemi yaşayan kadınlar izolasyon, depresyon ve sıkıntı yaşamakta ama etkili sonuç alamama inancı ve utanma duyguları nedeniyle tedavi için başvurmamaktadır.

 

İdrar kaçırma en sık; öksürme, hapşırma, gülme, ağır kaldırma gibi fiziksel aktiviteler sırasında görülür. Bu aktiviteler sırasında artan karın içi basınç mesane içi basıncın artmasına neden olur. İdrar borusunun yerinde bir değişiklik varsa veya olması gerekenden daha fazla hareket edebiliyorsa mesane içinde artan basınca karşı koyamaz ve idrar kaçar. Karın içi basıncın artmasına neden olan astım, kronik kabızlık, obezite de aynı sebeple idrar kaçırma sebebi olabilir. Yalnızca kilo vererek 1 yıl içinde idrar kaçırmanın %75 oranında düzeldiği gözlenmiştir.

Mesane içindeki kasların istemsiz kasılması sonucu sık idrara çıkma ve ani olarak idrar yapma hissi oluşur. Bu hastalarda da fiziksel aktivite olsun olmasın idrar kaçırma söz konusudur.

Diyabet, bazı nörolojik hastalıklar ve idrar çıkış yolundaki herhangi bir darlık durumunda mesane içindeki kasların çalışması bozulur, mesanenin aşırı dolup taşmasıyla da idrar kaçırma oluşur.

İdrar yollarına uygulanan ameliyatlar, kanser nedeniyle alınan radyoterapi mesanenin yapısını bozarak idrar kaçırma sebebi olabilir. Bu hastalar idrar kaçırdığını farketmediğini, iç çamaşırının devamlı ıslak olduğunu ifade eder.

Mesanede oluşabilecek enfeksiyonlar, vajina enfeksiyonları, mesane taşları da idrar kaçırmanın nedenleri olabilir. İdrar torbasının böyle bir enfeksiyon kapması durumunda idrar torbası sinirleri aşırı şekilde uyarılır ve bu da idrar kaçırmaya neden olur.

Gebelik idrar kaçırmaya neden olan hallerden birisidir. Bebeğin idrar torbasına yaptığı baskıdan dolayı böyle bir durum oluşabilir. Ama bu genelde geçici bir durumdur. İdrar kaçırma doğum yapmış kadınlarda doğum yapmamışlara göre daha fazla görülür. 3 den fazla doğum, uzamış doğum, iri bebek doğumu, doğum sırasında yapılmak zorunda kalınan müdahaleler idrar kaçırma olasılığını artırır. Mesanenin sabit durmasını sağlayan kaslar normal doğum esnasında yırtılır veya zarar görür. Normalde hapşırırken, öksürürken mesane aşağı doğru hareket eder. Mesanenin aşağı doğru daha fazla hareket etmesini alttan gelen destek kas dokusu engeller ve kişi idrar kaçırmaz. Ancak, çevredeki kasların zarar görmesi veya yırtılması nedenleriyle özellikle hapşırırken, öksürürken mesane sabit duramayarak aşağı doğru yer değiştirir, alttaki destek kas dokusu hasarlı olduğu için yeterli desteği sağlayamaz ve mesane aşağı doğru daha fazla sarkar ve kişi idrarını kaçırır. Bu nedenle normal doğum idrar kaçırma riskini artırır.

Dokuların yapısı genetik olarak belirlendiğinden idrar kaçırma I. Derece akarabalar arasında 3 kat fazladır.

Sigara içmenin idrar kaçırmanın bütün şekillerinin ortaya çıkamasında önemli bir rolü vardır. Şigara içinlerde idrar kaçırma içmeyenlerden 2-3 kat daha fazla görülür. İdrar oluşumunu artıran ilaçlar, sebep oldukları sersemlik nedeniyle sakinleştiriciler, alkol kullanımı, antidepresanlar ve parkinson ilaçları da idrar kaçırma sebebi olabilir.

 

İdrar kaçırmanın tedavisinde anatomisi bozulan yapıları cerrahi olarak düzeltmek gerekir. Ama idrar kaçırmanın sebebi mesanenin düz kaslarının çalışmasındaki anormallik ise cerrahi tedavi durumu daha da kötüleştirebilir. Cerrahi tedavinin amacı; üretranın pozisyonunu düzeltmek ve hareketliliğini azaltmak, rehabilitasyonun amacı bu bölgedeki kasların gücünü artırarak üretranın hareketliliğini azaltmaktır.

 

TEDAVİ

 

Tedavinin amacı anatomisi bozulan yapıları cerrahi olarak düzeltmektir. Ama idrar kaçırmanın bazı tiplerinde cerrahi tedavi durumu daha da kötüleştirebilir. Burada size cerrahi tedaviden önce idrar kaçırmanın her tipinde uygulanabilecek herkesin evde yapabileceği tedavilerden bahsetmek istiyorum.

 

Öncelikle diyetten kafeinli yiyecek ve içecekler kısıtlanır. Kola, kahve, çay, çikolata ve alkol idrar çıkışını artırdığı için diyetten çıkarılır. Kabızlık sıklıkla idrar kaçırma ile birlikte olduğundan lifli gıda ve yeterli sıvının alınması önemlidir. Sıvı alımı kısıtlanmamalıdır. Günde 4 lt sıvı alımı kabızlığı önler ve idrarı sulandırır.

 

İdrar kaçırma şikayeti olmayan bir kişi 4-6 kez gündüz ve 1-2 kez gece idrar yapar. Mesaneyi boşaltmak için her seferinde 300 ml kadar idrar yapmak gerekir. Daha sık ve daha seyrek idrara çıkarsa mesane tam olarak boşalmayabilir.

 

İdrar kaçırmanın bazı tipleri için mesane eğitimi yararlı olabilir. Hastadan önce mesane günlüğü tutması ve aldığı sıvı miktarı ile idrara çıkma sıklığını kaydetmesi istenir. Mesane günlüğündeki günlük işeme aralığına bakarak işeme şeması belirlenir. İlk hafta işeme aralığı 30-60 dk olabilir. İşeme isteği olmasa bile şemaya göre işemesi için hasta teşvik edilir. 6 hafta boyunca takip edilir, her hafta işeme aralığı 30 dk artırılır. Amaç 3-6 saatlik aralıklara ulaşmaktır. Mesane eğitimi idrar kaçırmamak için mesaneyi sık boşaltanlarda mesane volümünü artırmaya yöneliktir.

 

Pelvik taban kas egzersizleri bu bölgedeki kasların gücünü artırır. Ağır bir aktiviteden önce pelvik taban kaslarının doğru bir şekilde kasılması idrar kaçırmayı önler. Bu kasların güçlenmesi aynı zamanda organların sarkması ihtimalini azaltır, orgazmı artırır ve cinsel problemleri azalır. Hastadan idrar yapmak için tuvalete gittiğinde idrarını tam ortasındayken durdurması istenir. İdrarı bir kere durdurduktan sonra tekrar gevşeterek mesanenizin tamamen boşalmasına izin verilir. Başta sadece idrar akımını yavaşlatmayı başarabilir. Egzersizle bir süre sonra kaslarınız güçlenecek ve idrar akışını durdurabilecek hale gelecektir. Bu egzersizi yaparken idrar akımı durmaz ve artarsa yanlış kasları kasılıyor demektir. Bu egzersiz gün içinde idrar yapmadığı zamanlarda dizleri hafifçe açıkken yatar, oturur veya ayakta pozisyonda tekrarlanır. Yavaşça pelvik taban kaslarınızı en fazla yapabildiği kadar kasılır ve hareket ettirilir. 5 saniye boyunca kasılı kalır daha sonra gevşetilir. En az 5 kez tekrar edilir (yavaş kasılmalar) Başka bir egzersizde kaslar hızlıca ve sıkıca kasılır ve gevşetilir. En az 5 kez tekrarlanır (hızlı kasılmalar). Bu iki egzersizi günde 5 hızlı ve 5 yavaş olmak üzere en az 10 kez yapılır. Kaslarınız güçlendikçe 5 saniyeden daha uzun kasılı kalabildiğini farkedecektir. Her seferinde yorulmadan 5 kasma daha fazla yapılabilir. Bu egzersizler düzenli uygulandığında 2 hafta sonra etkileri ortaya çıkmaya başlar. 6-8 hafta sonra şikayetler azalır. 6 ayda da düzelme olur. Yaşlılarda sonuç alana kadar daha uzun süre gerekebilir.

Op Dr Selma Nihan Karakaya Çoban

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Whatsapp
Call Now Button